وب سایت فارنت: از قدیم الایام بشر همواره تمایل داشته تا آسمان‌ها را نیز همچون زمین به تسخیر خود درآورد؛ این آرزو سرانجام در نیم قرن اخیر به واقعیت تبدیل شد. در این مقاله قصد داریم شما را به طور خلاصه با مدرن‌ترین و گران‌ترین جنگنده ساخت بشر یعنی F-35 ملقب به Lightning یا صاعقه آشنا کنیم.

اولین بار استفاده گسترده و موثر از هواپیماهای جنگی به جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد؛ در واقع اولین بار ارزش بالای نیروهای رزمی هوایی در جنگ جهانی دوم مشهود شد. البته در جنگ جهانی دوم هواپیماها برای نیروی رانش خود از موتورهای ملخی استفاده می‌کردند و هواپیماهای به اصطلاح ملخی دارای بیشینه سرعت زیر یک ماخ هستند( یک ماخ برابر با سرعت صوت در هوای مورد بررسی است) جالب است بدانید که اولین بار استفاده از موتور جت در هواپیماهای جنگی به اواخر جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد؛ زمانی که نیروهای آلمانی به شدت در محاصره نیروهای ارتش سرخ بودند مهندسین آلمانی توانستند اولین هواپیماهای جنگنده با پیش‌رانش جت را بسازند که با وجود زمان کارکرد کم آن گروه از هواپیماها باز تأثیر شگرفی بر نتیجه نبردهای هوایی داشت، البته افسوس که دیر به کار گرفته شدند!


 بعد از پایان جنگ جهانی دوم تمام دولت‌ها که از تأثیرگذاری نیروی هوایی به‌خوبی آگاه شده بودند، شروع به انجام پژوهش‌های بزرگی در راستای گسترش و ارتقای نیروی هوایی خود کردند که نهایتاً منجر به پیشرفت افسارگسیخته این نیرو ظرف مدت ۵۰ سال شد به‌گونه‌ای که امروزه بعد از فنّاوری زیردریایی‌ها، هواپیماهای جنگنده از پیشرفته‌ترین فنّاوری‌ها در بعد سلاح‌های نظامی محسوب می‌شوند. در ادامه با یکدیگر به برخی از ویژگی‌های پیشرفته‌ترین و گران‌ترین هواپیمای جنگنده ساخت بشر یعنی F-35 می‌پردازیم.


مشخصات عمومی

اف-۳۵ صاعقه ( F-35-Lightning): هواپیمای اف-۳۵ ساخت شرکت Lockheed Martin با همکاری شرکت‌های بزرگ دیگر همچون نورثروپ گرومن واقع در آمریکاست،F-35  یک جنگنده نسل پنجم و تک‌سرنشین و تک موتوره و اولین جنگنده چندمنظوره نسل پنجمی محسوب می‌شود. البته در راستای ساخت این هواپیما تقریباً یک ائتلاف بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در این پروژه عظیم شرکت داشته‌اند که از جمله آن کشورها می‌توان به انگلستان، دانمارک، کانادا، ترکیه، ایتالیا، استرالیا، اسرائیل و … اشاره کرد. از ویژگی‌های این هواپیما می‌توان به‌صورت کلی به مافوق صوت بودن، رادارگریز بودن، چندمنظوره بودن ( برتری هوایی، فرماندهی نیروها، حملات هوا به زمین، حملات هوا به دریا، جنگ الکترونیک )،عمودپرواز بودن (در برخی از مدل‌ها)، دارای کابینه مجهز به آخرین سامانه‌های جنگی و چندبعدی، چابکی بسیار  زیاد، توانایی پرواز و فرود بر روی باندهای کوتاه ( ویژه استفاده در ناوهای هواپیمابر)  اشاره کرد. در کل به ادعای شرکت Lockheed Martin شرکت سازنده اف-۳۵ این جنگنده تنها هواپیمای نسل پنجم چندمنظوره جهان محسوب می‌شود.

مشخصات هندسی

 از نظر ابعادی این جنگنده دارای ۱۵.۶ متر طول و ۴.۳۶ متر ارتفاع و فاصله بین دو بال ۱۰.۷ متر و مساحت سطح بال ۴۲.۷ مترمربع و طول دم افقی ۶.۶۵ متر و وزن خالی ۳۲۳۰۰ پوند و ظرفیت حمل ۱۳۱۰۰ پوند سوخت و توانایی حمل ۶۸۰۰ کیلوگرم مهمات است.


نوع تسلیحات مورداستفاده

درباره تسلیحات مورداستفاده در جنگنده‌ها می‌شود بحث‌های فراوانی انجام داد ولی اگر بخواهیم به‌صورت عمومی صحبت کنیم این تسلیحات به سه گروه عمده تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارت است از تیربار هواپیما که برای جنگ‌های در فاصله کوتاه مورداستفاده قرار می‌گیرد، موشک‌های هوا به هوا که برای جنگ‌های هوایی برای فاصله‌های متفاوت مورداستفاده قرار می‌گیرند (که البته این موشک‌های هوا به هوا خود به دو دسته راداری و حرارتی تقسیم‌بندی می‌شوند)، و همچنین موشک‌های هوا به زمین که آن‌ها نیز تقسیم‌بندی‌های خود را دارند. در کل این جنگنده به‌صورت استاندارد توانایی حمل ۲ موشک فوق پیشرفته هوا به هوای AIM 120 و همچنین دو بمب هوشمند قابل هدایت ۱۰۰۰ پوندی GBU-32 است.


در نتیجه این ترکیب‌بندی سلاح‌ها، این هواپیما قادر است هم در هوا و هم بر روی زمین بسیار خطرناک ظاهر شود. جای ذکر است که این جنگنده با مقداری تغییر در ساختار نرم‌افزاری و همچنین سخت‌افزاری قادر به حمل انواع دیگر موشک‌های راداری مثل sparrow  نیز هست ولی موشک‌های ذکرشده از کارایی فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند. البته زمانی به قدرت واقعی این سلاح‌ها پی می‌بریم که بدانیم این هواپیما دارای رادارهای بسیار قوی و همچنین سیستم کنترل بسیار هوشمند است.

نیروی پیش‌رانش

در رابطه با نیروی پیش‌رانش نیز بایستی بدانید که نکته اصلی و برگ برنده در جنگ‌های نزدیک هوایی توان شتاب‌دهی موتور جنگنده به جنگنده است؛ چرا که در درگیری‌های نزدیک تغییر جهت‌های ناگهانی و شتاب گیری‌های آنی رمز مورد اصابت قرار نگرفتن است وگرنه موشک‌های حرارتی و یا راداری با میانگین سرعت ۴ ماخ بدون شک شما را شکار خواهند کرد.

 حال در رابطه با شتاب‌گیری آنی در موتورهای جت از سیستم پس‌سوز استفاده می‌شود که البته تا حدود ۵۰% توان موتور را بالا می‌برد ولی در عوض مصرف سوخت را به‌شدت افزایش می‌دهد لذا خلبانان از سیستم پس‌سوز صرفاً در جنگ‌های هوایی نزدیک یا به اصطلاح Dogfight استفاده می‌کنند، البته استفاده از سیستم پس‌سوز برای طولانی‌مدت غیرقابل استفاده است زیرا مواد مورداستفاده در ساخت موتور هواپیما تحمل چنین دمای تولیدی را نخواهند داشت. این جنگنده جهت نیروی پیش‌رانش خود از موتور بسیار قوی و پیشرفته F135-PW-600 استفاده می‌کند که این موتور  توان تولید ۳۸۰۰۰ پوند تراست برای رانش و تا ۴۰۰۰۰ پوند تراست برای برخاستن را دارا است.

مقایسه چند ویژگی با چند جنگنده

از دیگر ویژگی‌های این هواپیمای جنگنده بیشینه سرعت ۱.۶ ماخ در حالت بارگذاری حداکثری سلاح است؛ البته از این نظر سریع‌ترین در جهان محسوب نمی‌شود زیرا هواپیماهای دیگر نیز وجود دارند که از اف-۳۵ سریع‌تر هستند. برای مثال جنگنده اف-۱۴ که در اختیار نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران نیز است ( اف-۱۴ در سال ۲۰۰۶ از نیروی دریایی آمریکا بازنشسته شد و جای خود را به اف-۱۸ داد) دارای بیشینه سرعت ۲.۲ ماخ است و یا اینکه هواپیمای میگ-۲۵ روسیه نیز که البته آن هم در اختیار ارتش ایران است دارای بیشینه سرعت ۳.۲ ماخ است. البته سرعت بیشینه برای جنگ‌های هوایی فاکتوری مهم محسوب می‌شود ولی عامل تعیین‌کننده و برگ برنده محسوب نمی‌شود زیرا رادار و سلاح‌های بهتر در جنگ‌های هوایی عوامل به مراتب مهم‌تری هستند. بنابراین شرکت Lockheed Martin تصمیم گرفت تا از صرف هزینه‌های اضافه برای افزایش سرعت این جنگنده جلوگیری کند ولی در عوض بر روی دیگر ویژگی‌های تعیین‌کننده آن سرمایه‌گذاری کند.


اف-۳۵ دارای شعاع عملیاتی تقریبی ۸۳۳ کیلومتر است که از این نظر نیز جزو بیشترین‌ها محسوب نمی‌شود زیرا برای مثال اف-۱۴ دارای شعاع عملیاتی تقریبی ۱۰۰۰ کیلومتر است. ولی بهینه‌سازی‌های مهندسی ایجاب می‌کرد که شعاع عملیاتی این جنگنده در این حد باقی بماند؛ البته نبایستی فراموش کرد که این کلاس جنگنده‌ها توانایی سوخت‌گیری هوایی را دارند بنابراین با سوخت‌گیری هوایی شعاع عملیاتی این نوع هواپیماها بی‌نهایت می‌شود.

هزینه پروژه F-35

در رابطه با هزینه‌های مربوط به فاز تحقیقات و ساخت اف ۳۵ منابع مختلف دیدگاه‌های متفاوتی داشته‌اند ولی آنچه از پنتاگون شنیده می‌شود این است که پروژه اف ۳۵ پرهزینه‌ترین پروژه تاریخ دفاعی ایالات متحده امریکا و به طبع آن تمام جهان محسوب می‌شود برای اینکه بهتر بتوانید در رابطه با هزینه‌های ساخت این جنگنده آشنا شوید هزینه ساخت چند جنگنده را برای شما بیان می‌کنیم.

F-16 (ساخت آمریکا) هزینه ساخت هر واحد تقریباً ۱۷ میلیون دلار

F-15c (ساخت آمریکا) هزینه ساخت هر واحد تقریباً ۳۰ میلیون دلار

F-22 ( ساخت آمریکا) هزینه ساخت هر واحد تقریباً ۱۵۰ میلیون دلار (در سال ۲۰۰۹)

F-14 Tomcat ( ساخت آمریکا) هزینه ساخت هر واحد تقریباً ۴۰ میلیون دلار ( البته ارتش شاهنشاهی ایران برای بستن قرارداد برای خرید چنین جنگنده‌هایی مجبور به پرداخت ۲ برابر قیمت آن‌ها شد! یعنی f-14 های ایرانی حدود ۸۰ میلیون دلار برای هر واحد ارزش دارند.)

T-50  ( ساخت روسیه) هزینه ساخت هر واحد در حدود ۱۰۰ میلیون دلار پیش‌بینی شده است

F-35c  (ساخت آمریکا) هزینه تقریبی ساخت هر واحد آن حدود ۱۶۰ میلیون دلار البته این پیش‌بینی برای سال ۲۰۱۳ است.


لازم  به ذکر است که این هزینه‌های گفته‌شده صرفاً هزینه‌های ساخت آن قبیل هواپیماها است و هزینه‌های نگهداری که به‌صورت سالانه محاسبه می‌شود جداگانه باید بررسی شود. در آن زمینه  F-14 و همچنین f-35 جزو گران‌ترین‌ها محسوب می‌شوند و دلیل اصلی بازنشستگی زود  f-14 از نیروی هوایی آمریکا نیز همین موضوع بوده است. در کل هزینه تمام‌شده پروژه F-35  که با مشارکت اعضای ناتو و اسراییل در حال پیگیری است چیزی در حدود یک تریلیون دلار یا هزار میلیارد دلار برآورد شده است که البته این هزینه هرسال نیز در حال افزایش است.